Uitslag verkiezingen 2023 - Learn Dutch B1

De Nederlandse verkiezingen 

Op 22 november waren er verkiezingen in Nederland. We zijn nu precies een maand verder. Wat is er precies gebeurd? In deze podcast-aflevering bespreken we de uitslag van de verkiezingen, de stappen in het vormen van een coalitie en wat het betekent voor Nederland. 

Op 22 november heeft Nederland gestemd. Er waren ruim 13 miljoen Nederlanders die mochten stemmen en ruim 10 miljoen Nederlanders hebben dat ook gedaan. Dit betekent dat ongeveer 77% heeft gestemd. Dit percentage is normaal in vergelijking met andere jaren. 

Nu wil je natuurlijk weten wie de verkiezingen heeft gewonnen. In sommige landen is het normaal dat er één partij wint en gaat regeren. In Nederland is dat niet zo. De regering is altijd een verzameling van verschillende partijen. Maar tijdens de verkiezingen van november 2023 is er wel één partij heel duidelijk de grootste geworden, namelijk de PVV, de Partij voor de Vrijheid. Ook wel bekend als de partij van Geert Wilders. Dit is een grote verandering voor Nederland. Jarenlang was de VVD de grootste partij, maar dat is dus niet meer zo.

Misschien ken je de PVV van Geert Wilders al wel. De partij wordt vaak radicaal-rechts, rechts-nationalistisch, populistisch of zelfs extreem-rechts genoemd. Het is de vraag welke term het beste bij de partij past. Misschien is het het beste als we gewoon even kijken naar wat de partij wil. Ik zal een paar standpunten van de PVV hier noemen, maar natuurlijk is het niet mogelijk om alle plannen van de PVV hier te bespreken.

De PVV wordt vaak populistisch genoemd, omdat de partij zegt dat er een kloof is tussen mensen met macht en de gewone burger. Ze spreken eigenlijk van een links-liberale elite en het gewone volk. De PVV wil dat er geen geld of minder geld naar het klimaat- en stikstofbeleid gaat. Of, zoals in het verkiezingsprogramma van de PVV staat: 

De Klimaatwet, het Klimaatakkoord en alle andere klimaatmaatregelen gaan direct door de shredder. Geen miljardenverspilling aan zinloze klimaathobby’s, maar meer geld voor onze mensen. 

Ook wil de PVV de Nederlandse cultuur en tradities behouden of zelfs veranderingen terugdraaien. Zo willen ze geen excuses maken voor het slavernijverleden en de figuur van Zwarte Piet tijdens het Sinterklaasfeest behouden. De PVV zegt dat er een linkse elite is die voor deze veranderingen heeft gezorgd, maar dat het gewone volk iets anders wil. De partij zegt ook dat de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) gedomineerd wordt door die linkse elite. 

Een van de belangrijkste aandachtspunten van de PVV is asiel en immigratie. De partij is van mening dat Nederland te vol is en wil een asielstop en een restrictief immigratiebeleid. De partij zegt dat er veel te veel asielzoekers naar Nederland komen en zegt dat de Nederlandse cultuur en westerse manier van leven wordt bedreigd door mensen uit niet-westerse, islamitische landen. 

De PVV wil de invloed van andere landen en culturen op de Nederlandse cultuur zo veel mogelijk beperken. De partij wil zelfs in de grondwet vastleggen dat de Joods-christelijke en humanistische wortels de dominante en leidende cultuur zijn in Nederland. Ook wil de PVV een bindend referendum over een Nexit. Ja, je hoort het goed, een Nexit. Dat is de Nederlandse variant van de Brexit.

Goed, nu heb je een beetje een beeld gekregen van de PVV. Dit beeld is natuurlijk onvolledig. Als je een compleet beeld wilt van wat de PVV precies wil, dan raad ik je aan om online meer informatie te zoeken. Je kunt het programma van politieke partijen gewoon vinden op hun eigen website. 

Het is duidelijk dat de PVV sommige dingen in Nederland echt heel anders wil aanpakken. 25% van de mensen die hebben gestemd, heeft op de PVV gestemd. Maar er zijn ook heel veel Nederlanders die het helemaal niet eens zijn met Geert Wilders. Zij zijn geschrokken van de uitslag van de verkiezingen. Nederland is dus enorm verdeeld. 

Oké, we hebben de grootste partij, de PVV, nu besproken. Maar het is nog helemaal niet zeker dat de PVV zal regeren en dat Geert Wilders de minister-president wordt. Ik zal nu wat meer vertellen over hoe een nieuwe regering wordt gevormd. 

Een coalitie 

In de Tweede Kamer zijn 150 stoelen. Die stoelen noemen we ook wel zetels. De partijen krijgen zetels op basis van het aantal stemmen. Heeft een partij veel stemmen, dan krijgt de partij veel zetels. De PVV van Geert Wilders heeft 37 zetels gewonnen. Dat is dus bijna 25% van de 150 stoelen in de Tweede Kamer. Dat is erg veel. 

De tweede partij is GroenLinks-PvdA. Die partij heeft 25 zetels gekregen. De VVD is derde geworden en heeft 24 zetels. De nieuwe partij van Pieter Omtzigt, Nieuw Sociaal Contract (NSC), heeft 20 zetels gekregen. Alle andere partijen, zoals D66, ChristenUnie en Partij voor de Dieren, hebben minder dan 10 zetels gekregen. De vier grootste partijen, De PVV, GroenLinks-PvdA, de VVD en NSC, hebben samen 70% van alle stemmen gekregen. Ze zijn dus duidelijk het grootst. 

Oké, de PVV van Geert Wilders is dus - met afstand - de partij met de meeste stemmen. Betekent dit dat Geert Wilders de nieuwe premier van Nederland wordt? Dat is zeker mogelijk, maar de PVV kan niet alleen regeren. In Nederland regeert niet de grootste partij, maar de meerderheid. Verschillende politieke partijen moeten samen een coalitie vormen. 

Een coalitie zijn een of meer partijen die samen een meerderheid in de Tweede Kamer hebben. Het is bijna onmogelijk om in Nederland met slechts één partij te regeren, want dan moet een partij meer dan de helft van de stemmen krijgen. En dat is vrijwel onmogelijk. Kijk bijvoorbeeld naar de PVV. De PVV heeft ongeveer 25% van de stemmen gekregen en dat is heel erg veel. Maar om als enige partij te regeren, moet je meer dan 50% van de stemmen hebben! 

Een coalitie is dus een groep partijen die samen meer dan 50% van de zetels in de Tweede Kamer hebben. De PVV moet dus op zoek naar andere partijen die willen samenwerken. Samen moeten ze minstens 76 zetels in de Tweede Kamer hebben. 

Ik zal je even precies vertellen hoeveel zetels elke partij heeft gekregen. Als je op onze website kijkt, thedutchonlineacademy.com, dan kun je de tekst van deze podcastaflevering vinden en de lijst met partijen en het aantal zetels. Goed, daar gaan we: 

De PVV heeft 37 zetels gekregen. Groenlinks-PvdA: 25 De VDD: 24 NSC: 20 D66: 9 BBB: 7 SP: 5 CDA: 5 Partij voor de Dieren: 3 Forum voor Democratie: 3 ChristenUnie: 3 DENK: 3 SGP: 3 Volt: 2 JA21: 1 

Er zijn dus in totaal 15 partijen die één of meer zetels hebben gekregen. Maar er zijn maar vier partijen die er meer dan tien hebben; De PVV, Groenlinks-PvdA, De VVD, en NSC. Waarschijnlijk zullen enkele van deze grote partijen moeten samenwerken om een coalitie te vormen. En dat is niet makkelijk! 

Groenlinks-PvdA heeft na de PVV de meeste zetels gekregen, namelijk 25, maar deze partij zal niet snel samenwerken met Geert Wilders. Groenlinks-PvdA is een linkse partij. De PVV en Groenlinks-PvdA zijn een slechte match. Hun standpunten op het gebied van asiel en immigratie en klimaatverandering verschillen sterk. Volgens de leider van Groenlinks-PvdA is samenwerking met de PVV een no-go. Dit laat zien dat Nederland behoorlijk verdeeld is. 

De VVD is de oude partij van Mark Rutte. De nieuwe leider van de VVD is Dilan Yesilgöz. De partij heeft tijdens de verkiezing 24 zetels gekregen. Dit is weinig in vergelijking met vorige verkiezingen. Het is nog niet duidelijk of de VVD met de PVV wil en kan samenwerken. Partijleider Yesilgöz zei twee dagen na de verkiezingen dat de VVD een coalitie met de PVV kan gedogen. Dit betekent dat de VVD een regering met de PVV wel mogelijk wil maken, maar zelf niet actief mee wil doen. Maar het is nog de vraag wat de VVD zal doen. 

De nieuwe partij, het NSC, heeft 20 zetels gekregen. Het NSC is niet erg enthousiast over samenwerking met Wilders. Pieter Omtzigt, de leider van NSC, zegt dat hij problemen heeft met bepaalde standpunten van de PVV, zoals het sluiten van moskeeën en islamitische scholen en het verbieden van de koran. Het NSC zegt dat dit niet kan, omdat deze plannen in strijd zijn met de grondwet. De grondwet is de basis van de Nederlandse wetten en rechten. In de grondwet staat dat iedereen recht heeft op zijn eigen godsdienst of levensovertuiging.

Kortom, de andere grote partijen zijn niet erg enthousiast over samenwerking met de PVV. Enkele kleine andere partijen willen wel samenwerken. De BBB, de boerenburgerbeweging, is bijvoorbeeld wel enthousiast. De partij heeft 7 zetels gekregen en wil graag met de PVV regeren. 

Op dit moment zijn de PVV, de BBB, de VVD en het NSC samen in gesprek. Dit doen ze samen met iemand die de gesprekken begeleidt, die persoon noem je de informateur. De informateur heet Ronald Plasterk. De partijen gaan onderhandelen over een regeerakkoord. Een regeerakkoord is eigenlijk een plan voor Nederland voor de komende jaren. Als de partijen tot een akkoord kunnen komen, vormen ze de nieuwe regering van Nederland. Maar voor ze over concrete plannen kunnen praten, zullen ze moeten praten over de grondwet. Ook is het niet zeker dat de leider van de grootste partij de nieuwe minister-president wordt, dat kan ook iemand anders zijn. 

Oké, we weten dus eigenlijk nog niets zeker. De gesprekken over een coalitie kunnen maanden duren. Dat is heel normaal. Na de verkiezingen in 2021 en 2017 duurden de coalitievergaderingen ruim tweehonderd dagen! 

En als het niet lukt?

Het is dus nog de vraag of de partijen tot een samenwerking kunnen komen. En als dat niet lukt? Dan zijn er een paar scenario’s mogelijk. Als de PVV geen coalitie kan vormen, dan zou in theorie een andere combinatie van partijen een regering kunnen vormen, bijvoorbeeld Groenlinks-PvdA, VVD, NSC en D66. Er zijn veel mensen die willen voorkomen dat Wilders aan de macht komt. En die de voorkeur geven aan een coalitie zonder de PVV. Maar het is nog maar de vraag of dit zal lukken. En 25% van de stemmen ging naar de PVV. Veel mensen vinden dus dat de PVV aan de macht moet komen. 

Een ander scenario is een zakenkabinet. Dit is echt een plan B. Een zakenkabinet is een kabinet zonder politici, maar met ondernemers en ambtenaren. Dit komt bijna nooit voor. Het zou echt een noodoplossing zijn. 

Zo, nu weet je wat meer over de resultaten van de verkiezingen. Het zijn spannende tijden. Als er een nieuw kabinet gevormd is, zal ik een nieuwe podcast aflevering maken. Zo blijf je een beetje op de hoogte van de politiek in Nederland!