Vuurwerk in Nederland - Learn Dutch A2/B1

Vuurwerk is al jarenlang een belangrijk onderdeel van Oud en Nieuw in Nederland. Veel mensen kopen vuurwerk om het nieuwe jaar feestelijk te beginnen. Maar waar komt deze traditie vandaan? In deze tekst leer je meer over de geschiedenis van vuurwerk in Nederland en hoe het deel werd van onze nieuwjaarstraditie.

Vuurwerk werd lang geleden uitgevonden in China. De Chinezen ontdekten dat een mengsel van salpeter, zwavel en houtskool kon exploderen. Het werd gebruikt om boze geesten weg te jagen. Later werd vuurwerk ook gebruikt voor feesten en vieringen.

In de 13e eeuw brachten handelaren en ontdekkingsreizigers vuurwerk naar Europa. Het werd eerst vooral gebruikt tijdens koninklijke feesten en grote evenementen. Pas later werd vuurwerk ook toegankelijk voor gewone mensen.

In Nederland ontstond de traditie van vuurwerk met Oud en Nieuw in de 16e en 17e eeuw. Mensen geloofden dat harde knallen boze geesten en slechte invloeden konden verdrijven. Daarom maakten ze lawaai met potten en pannen, en later met vuurwerk. Het vuurwerk symboliseerde een nieuw begin zonder kwade invloeden. Het werd vooral ingezet tijdens feestelijkheden. Na de Tachtigjarige Oorlog gebruikten Nederlanders ook vuurwerk om de overwinning te vieren. Dat gebeurde in het jaar 1648 op de Dam. 

Tijdens de 19e en 20e eeuw werd vuurwerk steeds populairder. Fabrikanten maakten meer soorten vuurwerk, zoals siervuurwerk (dat er mooi uitziet) en knalvuurwerk (dat veel geluid maakt). Pas in de jaren zestig en zeventig van de twintigste eeuw is de gewoonte ontstaan om tijdens de jaarwisseling zelf vuurwerk af te steken. De laatste 50 jaar is het dus heel normaal om in december vuurwerk te kopen en op 31 december op straat af te steken. 

Laten we eens kijken naar een typisch Nederlandse oudejaarsavond. In Nederland begint oud en nieuw vaak met een gezellige avond thuis. Veel mensen kijken naar televisieprogramma’s zoals de oudejaarsconference. Een oudejaarsconference is een soort grappige, maar ook kritische terugblik op het jaar.  Een oudejaarsconference wordt gedaan door een cabaretier, dat is eigenlijk een komiek. Op 31 december kun je op televisie ook naar de trekking van de Oudejaarsloterij kijken. Heel veel Nederlanders kopen namelijk een lot voor de loterij. Ze hopen tijdens de jaarwisseling miljonair te worden. 

Gedurende de avond worden er heel veel oliebollen gegeten.  Een oliebol is eigenlijk een gefrituurde bal van deeg. Ze zijn zowel warm als koud lekker. Veel mensen eten ze met een beetje poedersuiker. 

Om middernacht wordt er afgeteld en wensen mensen elkaar een gelukkig nieuwjaar. Veel mensen gaan naar buiten en proosten op het nieuwe jaar. Vaak wordt er champagne gedronken. Daarna steken veel mensen vuurwerk af. 

Op 1 januari slapen de meeste mensen uit, maar zo’n 70.000 mensen staan vroeg op om in het ijskoude water van de zee of een meer te springen. Ze nemen een duik om het jaar fris te beginnen. Dit noem je een nieuwjaarsduik.  Ook worden er op 1 januari vaak nieuwjaarsborrels georganiseerd om samen te komen met familie en vrienden. Wist je dat veel mensen elkaar in de eerste weken van het nieuwe jaar nog begroeten met “Gelukkig Nieuwjaar!” of “De beste wensen!”. Op deze manier wensen ze elkaar een gezond en gelukkig jaar toe. 

Goed, even terug naar het gebruik van vuurwerk. De laatste jaren is er veel discussie over. Sommige mensen vinden dat vuurwerk verboden moet worden omdat het gevaarlijk is en zorgt voor luchtvervuiling. Ook hebben hulpdiensten zoals de politie en brandweer veel overlast tijdens Oud en Nieuw. In 2020 werd er voor het eerst een tijdelijk vuurwerkverbod ingevoerd vanwege de druk op de ziekenhuizen tijdens de coronapandemie. Sindsdien wordt er vaker gesproken over een blijvend verbod op consumentenvuurwerk. De overheid probeert de veiligheid te verbeteren door strengere regels in te voeren. Zwaar knalvuurwerk en lawinepijlen zijn bijvoorbeeld verboden. Ook zijn er campagnes om mensen te informeren over hoe ze vuurwerk veilig kunnen gebruiken. Er zijn verschillende soorten vuurwerk. In de wet maken ze onderscheid tussen zware en lichte knallers. Categorie F1 is het simpelst en categorie F4 is het zwaarst. Sinds enkele jaren staan veel soorten vuurwerk op de lijst van verboden vuurwerkproducten. 

Het lichte vuurwerk uit categorie F1 mag men het hele jaar gebruiken. Denk bijvoorbeeld aan de sprankelende sterretjes op een verjaardagstaart. Vuurwerk uit categorie F2 mag je in 2024 alleen in de avond van 31 december afsteken, vanaf 18.00. Op 1 januari is het weer verboden vanaf 02.00 ‘s nachts. Vuurwerkliefhebbers hebben dus maar 8 uur de tijd om het vuurwerk te gebruiken. Maar let op: In sommige gemeenten is ook het vuurwerk uit categorie F2 verboden. In Nijmegen en Amsterdam bijvoorbeeld. Daar mag je alleen vuurwerk uit categorie F1 gebruiken. 

Veel mensen zijn blij met de nieuwe, strengere regels rondom vuurwerk. Ze vinden het veiliger en ook prettiger voor de dieren. Veel huisdieren worden namelijk bang van de knallen. Toch zijn er ook veel mensen die vinden dat vuurwerk bij de nieuwjaarstraditie hoort. Voor hen is het afsteken van vuurwerk een manier om het nieuwe jaar feestelijk te beginnen. Sommige gemeenten organiseren daarom professionele vuurwerkshows, zodat mensen toch van vuurwerk kunnen genieten op een veilige manier. Ook zijn er alternatieven bedacht, zoals lichtshows met drones. 

Kortom, de nieuwjaarstraditie en het gebruik van vuurwerk is aan het veranderen. Misschien vieren we Oud en Nieuw in de toekomst op een andere manier, maar de wens om het nieu=we jaar vrolijk te beginnen zal altijd blijven bestaan!